Endoskopik işlemler en son sistem modern cihazlarla donatılmış üniteye sahip Kent Alsancak Tıp Merkezi’nde yapılmaktadır. Endoskopi ünitesinde üst ve alt sindirim sistemi endoskopisi, endoskopik beslenme tübü yerleştirilmesi, endoskopik tedaviler (üst ve alt sindirim sistemi kanamalarının endoskopik yöntemlerle durdurulması, üst sindirim sistemi ve kalın bağırsakta saptanabilecek poliplerin tedavisi, sindirim sisteminden yabancı cisim çıkarılması yapılabilmektedir. Hap kamera (kapsül endoskopi-ince bağırsak ve kolona yönelik), karaciğer içi ve dışı safra yollarının ve pankreas kanalının endoskopik görüntülenmesi (ERCP), yemek borusu varislerinin sklerozan madde ve bant yöntemiyle tedavisi vb.), ileri endoskopik işlemler ve karaciğer biyopsisi Çiğlideki Kent Hastanesinde yapılmaktadır. Ünitemizde endoskopi işlemleri uyutularak yapılmaktadır. İzmir’de ilk defa 2003 yılında Özel Ege Sağlık Hastanesinde rutin olarak her tür endoskopik işlem için başlattığımız “uyutarak endoskopi yöntemi” duyuldukça üniversite hastaneleri ve diğer özel hastane ve merkezler tarafından da benimsenerek tüm İzmir genelinde uygulanır hale gelmiştir. Bu konuda öncülük ettiğimiz için son derece memnunum. Çünkü hastaların korkulu rüyası olan endoskopik işlemler bazen sadece bu yüzden ihmal edilerek kimi hastalarda mide ve kolon kanseri gibi önemli hastalıkların tanısında gecikmelere neden oluyordu. “Uyutarak endoskopi” olağanüstü hasta memnuniyeti ve konforunun yanısıra işlemi yapan hekim için de tanı duyarlılığının artması, işlemin tamamlanabilmesi gibi avantajlar sunmaktadır. İşleme başlamadan önce damardan verilen ilaçlarla önce rahatlatılır, sonra da güvenli bir biçimde uyutulursunuz; bu sırada tansiyon, nabız, solunum, oksijen düzeyiniz ve elektrokardiyografi görüntüleriniz monitörden izlenir. Tüm bu sayılanlar tetkikin rahat ve güvenli bir şekilde yapılabilmesi içindir; alet işlem sırasında nefes almanızı kesinlikle engellemez. İşlem tamamlandıktan birkaç dakika sonra uyandırılır ve endoskopi gözlem odamızda yaklaşık olarak ½-1 saat kadar istirahate alınırsınız. Bu yöntemle endoskopi yapıldığı taktirde hasta işlem sırasında hiçbir rahatsızlık hissi veya ağrı duymamaktadır.
Endoskopi sonrası işlemlerin daha kolaylıkla yapılabilmesi için randevuya gelirken yanınızda size eşlik eden birisinin olması uygun olur. Değerli eşyalarınızı yanınızda bulundurmayın veya tetkik başlamadan önce sizle birlikte gelen yakınınıza teslim edin. Çıkabilen takma dişiniz varsa işlemden önce çıkartmanız istenecektir. İşlemden sonra o gün için araba ve alkol kullanmanız istenmez..
İşlem için randevu alırken mutlaka bilinen hastalıklarınızı, varsa ilaç allerjilerinizi ve kullandığınız tüm ilaçları (özellikle kanı inceltici aspirin, kumadin, heparin vb.) işlemi yapacak olan doktora bildirmelisiniz.
Endoskopik işlemler özel durumlar dışında sabah 9.30 ve 13.00 saatleri arasında yapılmaktadır. Aşağıda ünitemizde en fazla sıklıkta yapılan işlemlerle ilgili bilgiler bulacaksınız.
Üst sindirim sistemi endoskopisi (özofagogastroduodenoskopi, kısaca gastroskopi de denir) yemek borusu, mide ve onikiparmak barsağının gastroskop denilen cihazla incelenmesine verilen isimdir. Gastroskop, ucunda mikrokamera bulunan ince uzun bükülebilir bir tüptür ve sözü edilen organları doğrudan doğruya görüntüleme olanağı verir. Doktorunuz işlem sırasında gözlenen anormal alanlardan veya normal gözükse bile ancak mikroskobik olarak ayırt edilebilecek durumlar için biyopsi (parça) alabilir. Aynı işlem sırasında endoskopik tedaviler de yapılabilmektedir. Örneğin polipler aynı seans çıkarılabilir; kanayan ülserlere kanamayı durdurucu tedavi yapılabilir; yanlışlıkla yutulan yabancı cisimler çıkartılabilir.
Tetkik sırasında midenin boş olması gerekir. Bu nedenle gece 12.00’den sonra aç kalınması veya en az 8 saat açlık gerekmektedir. Mutlaka almanız gereken ilaçlar varsa doktorunuzla konuşarak endoskopi randevusuna göre en uygun zamanlama yapılabilir.
Anüsten itibaren tüm kalın bağırsağın kolonoskop denilen cihazla incelenmesine kolonoskopi denir. Kalın barsağın anüsten itibaren ilk 30-35 cm’lik bölümü incelenirse bu işleme fleksibl rektosigmoidoskopi denmektedir. Kolonoskop ucunda mikrokamera bulunan uzun bükülebilir bir tüptür. Kolonoskopla kalın bağırsakların içi doğrudan doğruya incelenebilmektedir. Kolonoskopi sırasında gerekli görüldüğü taktirde tanı ve tedavi amaçlı ilave tetkikler yapılabilir. Örneğin; saptanan lezyonlardan patolojik inceleme için biyopsi (parça) alınabilir. Aynı şekilde kement denilen tel bir halkayla polipler çıkarılabilir; polipler kanama, çok büyük oldukları taktirde lümeni tıkama ve bazı özel tipleri de kanserleşme riski taşırlar. Bu nedenlerle saptandıkları taktirde çıkartılmaları gerekir. Yine aktif kanamalarda kanamayı durdurucu tedavi yapılabilir.
Kolonoskopide detaylı bir inceleme yapılabilmesi için kalın barsağın boş ve temiz olması gerekmektedir. Bu nedenle kalın bağırsak temizliği için verilen hazırlığın tam olarak uygulanmasının önemi büyüktür. İşlemden önce yapılması istenen hazırlıkla ilgili bilgi veren formlarımız ve kullanılacak ilaçların reçetesi doktorunuz ve/veya hemşire tarafından ayrıntılı bir şekilde anlatılarak size verilecektir. Normalde işlem öncesi lavman yapmamaktayız. Bağırsaklarınızın temizlenmesi için verilen ilaçlar tarif edildiği şekilde kullanılamadığı veya ilaçlar nadir de olsa kusulduğu taktirde işleme başlamadan önce hemşiremiz tarafından lavman uygulanacak ve bunu 20-30 dakika içinizde tutmanız istenecektir.
Bu tetkik özofagus (yemek borusu), ince bağırsaklar ve kalın bağırsakları ayrı ayrı incelemek üzere tasarlanmış bir sistemdir. Kendi pratiğimizde ince bağırsak ve kolon için olan kapsül endoskopi sistemlerini kullanmaktayız. Büyükçe bir vitamin hapı büyüklüğünde olan kapsül yutulduktan sonra yaklaşık olarak saniyede 2 kez çektiği fotoğrafları, karına yerleştirilmiş olan elektrotlar aracılığıyla bele takılmış bir veri kaydediciye aktarır. Tetkik süresi ince bağırsak kapsülü için 8 saat, kolon kapsülü için 10 saat kadardır. Süre bitiminde veri kaydedici yerinden çıkarılır ve yaklaşık olarak çekilmiş 30.000 üstünde fotoğraf bilgisayarda işlenerek video görüntüsüne dönüştürülür. Kapsül tek kullanımlıktır ve doğal bir şekilde dışkılamayla atılır. İnce bağırsak hastalıklarının tanısında kullanılan en modern yöntemlerden biri olan ince bağırsak kapsül endoskopi sistemi, bilhassa yeri bulunamayan sindirim sistemi kanamalarının yerini saptamada önemli bilgiler sağlayabilmektedir. Kalın bağırsak kapsül endoskopi sistemi ise tamamlanamayan kolonoskopilerde görülemiyen kısımların görülmesinde tamamlayıcı tetkik olarak, kolonoskopi veya sedasyon (uyutma) için riski bulunanlarda yapılabilecek bir yöntemdir. Bağırsak tıkanıklığı veya şüphesi olanlarda, kalp pili veya benzer elektronik cihaz yerleştirilmiş hastalarda ve yutma güçlüğü olanlarda yapılamaz. Divertikülleri olan hastalarda divertikül içinde sıkışıp kalması beklenmez.
Sıklıkla inme, demans gibi serebrovasküler hastalıklara, ya da, baş ve boyun tümörlerinde kemoterapi ve/veya radyoterapiye bağlı olarak yutma güçlüğü gelişen hastalarda uzun dönemli beslenme gereksinimini karşılamak üzere geliştirilmiş bir yöntemdir. Burundan takılan nazogastrik veya nazoenterik beslenme tüpleriyle ancak birkaç hafta süreyle beslenme yapılabilmektedir; bu tip beslenme tüplerini uzun süreli kullanmak özellikle akciğer aspirasyonu ve buna bağlı pnömoni riskini artırmaktadır. Yine beslenme tübünün sürekli burunda durması bilinci açık bazı hastaları oldukça rahatsız edebilmekte, kimi zamanda hastalar tarafından istemli veya istemsiz bir şekilde çıkarılmaktadır. Ayrıca bu tüpler yeterli kalori sağlayacak şekilde besin öğelerinin, gerekli ilaçların ve sıvıların verilmesinde yetersiz kalabilmektedir. PEG son yıllarda geliştirilmiş, beslenme tübünün endoskopik olarak yerleştirildiği bir yöntem olup yukarıda sözü edilen riskleri en aza indirgeyen, komplikasyon riski tecrübeli ellerde son derece düşük bir işlemdir. PEG ameliyatla yapılan gastrostominin de yerini almıştır; ameliyatla beslenme tübünün yerleştirilmesi ancak karında su toplanması ve geçirilmiş karın operasyonları gibi endoskopik yaklaşımın tehlikeli ve güç olduğu durumlarda uygulanmaktadır.
ERCP safra kanalı, safra kesesi, pankreas ve karaciğer hastalıklarının tanısında kullanılan endoskopik bir tetkik yöntemidir. Özel bir endoskopla ağız yoluyla yemek borusu ve mide geçildikten sonra oniki parmak barsağının ikinci kısmında safra kanalının barsağa aktığı papilla bölgesi bulunur; buradan gönderilen özel kateterler yardımıyla safra ve pankreas kanalının röntgen görüntüleri elde edilir. İşlem sırasında konulan tanıya veya önceden bilinen hastalıklara göre bu aşamadan sonra ERCP tedavileri de yapılabilmektedir:
ERCP tedavileri: Sfinkterotomi: Safra kanalında taş veya başka sebeplerden dolayı tıkanıklık saptanmışsa doktor safra kanalının bağırsağa açıldığı yeri genişletebilir; buna sfinkterotomi denir ve bu işlem elektrik verilen telle yapılır; bu sırada herhangi bir acı hissedilmez. Safra kanalındaki taşlar balon veya basket denen ekipmanlarla çıkarılır. Taşlar bağırsak yoluyla dışkıyla atılır.
Stent tedavisi: Stent, küçük plastik bir tüp olup endoskop aracılığıyla daralmış safra kanalına safra akımını sağlamak ve sarılığı geçirmek için yerleştirilir; Bazen daralmış pankreas kanalına da pankreas sıvısı akımını sağlamak için yerleştirilebilir.
Nazobiliyer tüp: Geçici safra drenajı veya safra yollarının temiz kalıp kalmadığını kontrol için kolanjiyogram (safra yolları röngeni) tekrarı isteniyorsa, bir ucu burundan dışarıya alınan plastik bir tüp birkaç günlüğüne safra kanalında bırakılır; bu süre bazen birkaç haftayı bulabilir. Burundaki tüb mevcudiyeti başlangıçta biraz rahatsızlık verebilir; ancak yemeyi ve içmeyi etkilemez.
İşlem sabah yapılacaksa Gece 12.00’den sonra aç kalınması yeterlidir; öğleden sonraki tetkiklerde, işleme 6-8 saat kala bitecek şekilde sabah kahvaltısı edilebilir. İlaç alınması gerekiyorsa işlemden 4 saat önce az bir miktar suyla ilaçlar içilebilir. Antasid alınmaması gerekir. Röntgen cihazıyla çekimler yapılacağı için gebelik olasılığı bulunan hastaların bunu hekimlerine bildirmeleri gerekmektedir.
İşlem için randevu alırken mutlaka bilinen hastalıklarınızı, varsa ilaç allerjilerinizi (özellikle kontrast madde-iyot allerjisi) ve kullandığınız tüm ilaçları (özellikle kanı inceltici aspirin, kumadin, heparin vb.) işlemi yapacak olan doktora bildirmelisiniz.